کد مطلب:1643 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:510
والدین و فرزندان
تغذیه فرزند
نگهداری و حضانت
مخارج فرزند
نذر - عهد - قسم
والدین و فرزندان
249 - مسأله: واجب است هنگام تولد فرزند، كسانی كه مادر را كمك می كنند( مانند پزشك، پرستار، ماما و...) زن باشند مگر در مقام اضطرار و یا در صورت نبودن زن ؛ البته بودن شوهر، نزد زن در هنگام وضع حمل اشكالی ندارد اگر چه اضطرار هم نباشد .
امام: تحریر الوسیله، القول فی احكام الولاده، مسأله 1.
بهجت - تبریزی - فاضل - مكارم: استفتاء
250- مسأله: ختنه كردن فرزند پسر واجب است و مستحب است در روز هفتم بعد از ولادت باشد، ولی اگر به تأخیر بیفتد اشكالی ندارد و چنانچه تا بعد از بلوغ این كار صورت نگیرد بعد از آن بر خود فرزند واجب خواهد بود برای انجام آن اقدام كنند.
امام: تحریر الوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسأله 4 .
251- مسأله: اگر فرزند مختون (ختنه شده) به دنیا بیاید، واجب نیست او را ختنه كنند.
امام: تحریرالوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسأله 8.
252- مسأله: واجب نیست كسی كه فرزند را ختنه می كند مسلمان باشد، حتی اگر كافر هم باشد، اشكالی ندارد.
امام: تحریرالوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسأله 7.
مستحبات ولادت فرزند
253- مسأله: انجام امور ذیل بعد از تولد فرزند مستحب است:
- شستن فرزند بعد از تولد اگر برایش ضرر نداشته باشد.
- اذان گفتن در گوش راست و اقامه گفتن در گوش چپ فرزند.
- مالیدن آب فرات و تربت سید الشهداء علیه السلام به سقف دهان او.
- نام گذاری او به اسماء زیبا .
- بهتر است از اسمائی باشد كه متضمن عبودیت خداوند باشد مانند: عبدالرحیم، عبدالرحمن، و امثال آن و یا نام پیامبران باشد و بهترین آن محمد است .
- تراشیدن موی سر نوزاد، یك هفته بعد از تولد و هم وزن موها، طلا یا نقره صدقه دادن .
- دادن ولیمه در زمان تولد فرزند و یا چند روز بعد از آن .
- ختنه كردن در روز هفتم .
- دادن ولیمه هنگام ختنه كردن فرزند (البته می توان ولیمه تولد را با ولیمه ختنه در روز هفتم یا چند روز نزدیك به آن، با هم انجام داد).
- تغذیه بچه با شیر مادر.
امام: تحریر الوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسائل 2، 3، و 14 .
254- مسأله: از مستحبات مؤكده برای فرزندان، عقیقه كردن است، چه فرزند پسر باشد چه دختر.
عقیقه كردن یعنی قربانی كردن گاو یا گوسفند یا شتر با توجه به احكام ذیل:
- مستحب است برای پسر حیوان نر، و برای دختر حیوان ماده باشد.
- نمی توان بجای قربانی كردن، پول آن را صدقه داد.
- مستحب است عقیقه در روز هفتم تولد فرزند باشد، اما اگر از روی عذر و یا جهل به مسأله و یا هر دلیل دیگر عقیقه انجام نشد، هر موقع بعد از تولد فرزند می تواند قربانی كند.
- اگر پدر و مادر تا قبل از سن بلوغ برای فرزند عقیقه نكردند فرزند می تواند خودش اقدام به عقیقه كند .
- اگر برای شخصی تا آخر عمر عقیقه نشود، مستحب است بازماندگان او برایش عقیقه كنند.
- مستحب است یك ران یا یك پای حیوان را به قابله فرزند بدهند، اگر چه مستحب است یك چهارم كل حیوان را به قابله بدهند، اگر قابله نبود، مستحب است همان مقدار را به مادر فرزند بدهند تا او آن را صدقه بدهد.
- فرقی نیست كه گوشت را تكه تكه كنند و صدقه بدهند یا او را طبخ كنند، و جمعی از مؤمنین را دعوت كنند از آن غذا بخورند. بهتر است دعوت شدگان كمتر از 10 نفر نباشند ولی هر چه بیشتر باشند بهتر است.
- مستحب است دعوت شوندگان از عقیقه بخورند و سپس برای فرزند دعا كنند.
امام: تحریرالوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسائل 9 و 10.
تغذیه فرزند
255- مسأله: بر مادر واجب نیست كه فرزند خود را شیر بدهد، چه مجانی و چه با اجرت. البته به شرط آنكه تغذیه بچه منحصر در شیر مادر نباشد. بنابراین اگر بتوان بچه را با شیر خشك یا با دایه گرفتن و یا با شیر گاو و گوسفند و مانند آن تغذیه كرد و برای فرزند هم ضرری از این ناحیه نبود، بر مادر واجب نیست فرزند را شیر بدهد.
امام: تحریرالوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسأله 11.
256- مسأله: اگر تغذیه بچه منحصر به شیر مادر باشد (مثلاً شیر دیگران برای او ضرر داشته باشد و یا بدآنها دسترسی نباشد) مادر می تواند برای شیر دادن بچه طلب اجرت نماید و پدر باید از مال خود بچه ( اگر صاحب مال باشد) آن را بدهد ؛ و اگر بچه اموالی نداشت باید خودش بپردازد و اگر او هم نداشت و یا بچه اصلاً پدر نداشت، از پدر بزرگ یا جد پدری او اجرت گرفته می شود؛ و اگر هیچ كدام نبودند و یا برایشان مقدور نبود اجرت را بپردازند، تغذیه بچه به عهده مادر خواهد بود یا مجاناً بچه را شیر بدهد و یا دایه ای را برای او اجیركند ؛ در هر حال نفقه این بچه به عهده مادر خواهد بود.
امام: همان مدرك مسأله قبل .
257- مسأله: در صورت داشتن توانایی و نبودن اضطرار، مادر باید حداقل بیست و یك ماه فرزند را شیر دهد، اگر چه، تغذیه كامل فرزند با شیر مادر، دو سال یعنی 24 ماه است .
امام: تحریر الوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسأله 15 .
تبریزی - مكارم (43)
در نتیجه: جایز نیست مادر و یا هر كسی كه متكفل شیر دادن به فرزند است، كمتر از بیست و یك ماه او را شیر بدهد، ولی اگر توانایی نداشته باشد و یا اضطرار باشد، به اندازه رفع ضرورت، تا آنجا كه برای او امكان دارد، باید فرزند را شیر بدهد.
258- مسأله: در صورتی كه تغذیه بچه منحصر به شیر مادر نباشد، مستحب است بچه به شیر مادر تغذیه شود زیرا شیر او از غیر آن با بركت تر است، مگر اینكه به خاطر بعضی جهات، مانند شرافت و پاكی شخص دیگر، اولویت دیگری اقتضاء شود.
امام: تحریر الوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسأله 14.
تبریزی - مكارم: (44)
نگهداری و حضانت فرزندان
259- مسأله: تا دو سال اول زندگی، نگهداری وتربیت فرزند به عهده مادر است و بعد از آن، تا سن هفت سالگی تربیت و نگهداری پسر به عهده پدر و دختر به عهده مادر می باشد، و بعد از هفت سالگی تا سن بلوغ چه پسر و چه دختر به عهده پدر و بعد از سن بلوغ به عهده خود فرزند است.
امام: تحریرالوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسأله 16.
بهجت - تبریزی - فاضل: (45)
260- مسأله: در ایام سر پرستی هر كدام از پدر و مادر، اگر دیگری خواست بچه اش را ببیند یا اینكه به او چیزی برساند، یا مشكل یا ضرری را از او برطرف كند، و یا اینكه مدتی در كنار هم باشند، دیگری نباید مانع شود.
بهجت: توضیح المسائل، مسأله 1986.
261- مسأله: هر یك از پدر و مادر، اگر قبل از رسیدن نوبت سرپرستی از دنیا برود، حق سرپرستی مخصوص دیگری می شود، نه وصی یا نزدیكان متوفی. و در صورت وفات پدر، اگر مادر ازدواج كند، در حق سرپرستی او تامل است، و احوط رضایت كسی است كه شرعاً بعد از پدر و مادر صاحب حق است .
بهجت: توضیح المسائل، مسأله 1987.
262- مسأله: مخارج فرزندان به عهده پدر است و اگر پدر فقیر بود و یا اصلاً پدر نبود، به عهده پدر پدر و اگر او نیز فقیر بود و یا اصلاً نبود به عهده جد می باشد و اگر هیچكدام نبودند مخارج به عهده مادر بچه است و اگر مادر هم نبود و یا فقیر بود به گونه ای كه نتواند مخارج بچه را بپردازد، به عهده پدر مادر و بعد مادر مادر و بعد پدر بزرگ مادر و به همین ترتیب، می باشد.
امام: تحریر الوسیله، نكاح، القول فی نفقه الاقراب، مسأله 12.
تبریزی: توضیح المسائل، مسأله 2836.
263 - مسأله: وجوب نفقه فرزندان، برای پدر تكلیف است و مخالفت آن معصیت می باشد، لكن دین نمی شود.
امام با استفاده از استفتائات، ج 2،غصب، سؤال 64.
در نتیجه: اگر پدری مخارج چند روز فرزندان را ندهد ویا كمتر از مقدار لازم را بدهد مرتكب گناه شده است ولی آن مقدار را كه نداده بعنوان دین به عهده پدر نمی ماند. لذا فرزند نمی تواند آن را از پدر طلب كند.
264
- مسأله: اگر پدر و مادری نتوانستند مخارج خود را تأمین كنند، نفقه آنان به عهده فرزند است. چه پسر باشد و چه دختر. البته در صورتی كه آنها نیز فقیر نباشند والا به عهده پسر فرزند خواهد بود و اگر امكان نداشت، به عهده دختر فرزند می باشد و به همین ترتیب... و اگر در هر درجه چند فرزند بود نفقه بین آنان تقسیم می شوند.
امام: تحریر الوسیله، نكاح، القول فی نفقه الاقارب، مسأله 12.
تبریزی: توضیح المسائل، مسأله 2835.
بهجت: توضیح المسائل، مسأله 1989.
در نتیجه: اگر پدر و مادری كه نمی توانند مخارج خود را تأمین كنند مثلاً سه فرزند داشته باشند، باید هر سه به نحو مساوی نفقه پدر و مادر را بپردازند. البته در صورتی كه توانایی پرداخت آن را داشته باشند ؛ و اگر یك نفر از آنها توانایی نداشت، تكلیف از او ساقط می گردد و دیگر فرزندان باید نفقه را بپردازند و همین طور است در مراتب بعدی .
265- سؤال: آیا پول تو جیبی كه پدر به فرزند می دهد، رضایت او در طرز خرج كردن فرزند نیز شرط است یا خیر، با توجه به اینكه طرز خرج كردن غیر اسلامی نیست ؟
جواب: اگر پول را به فرزند بخشیده باشد، در خرج كردن آن در راه حلال آزاد است، ولی سعی نماید رضایت پدر را كسب كند.
امام: كتاب استفتائات، ج 2، ص 328، سؤال 7 .
266- مسأله: پدر و مادر می توانند از مواد خوراكی فرزندان بدون اجازه آنان بخورند و همینطور فرزندان می توانند از مواد خوراكی پدر و مادر بخورند به شرط آنكه ندانند كه آنها راضی نیستند، اما لازم نیست بدانند حتماً آنها راضی هستند.
امام: كتاب تحریرالوسیله، اطعمه والاشربه، مسأله 29.
267- مسأله: در مسأله قبل احتیاطاً جایز نیست از مواد خوراكی خاصی كه معمولاً برای بعضی میهمانهای غریبه و مهم نگه می دارند، استفاده كرد. مگر آنكه علم به رضایت صاحب خوراكی داشته باشند.
امام: همان مدرك مسأله قبل .
هدیه به فرزندان
268- سؤال: آیا پدر و مادر می توانند پولی كه برای نوزاد هدیه آورده اند را خرج كنند (در صورتی كه آورنده پول مشخص نكرده باشد این هدیه برای مادر است یا نوزاد)
تبریزی: در صورتی كه مشخص نباشد برای فرزند است یا مادر، می توانند خرج كنند. استفتاء
فاضل: ظاهر این است كه مانعی نداشته باشد ولی احتیاطاً پول مذبور را برای بچه خرج كنند. استفتاء
269- مسأله: اگر پدر چیزی را به فرزندانش ببخشد و آن را به آنها تحویل دهد نمی تواند آن را پس بگیرد.
امام: با استفاده از كتاب استفتائات، ج 2، هبه، سؤال 13.
بهجت: با استفاده از توضیح المسائل، مسائل متفرقه، مسأله 17.
270- مسأله: تفاوت قائل شدن بین فرزندان در هدیه دادن مكروه است. بلكه اگر موجب فتنه یا دشمنی و كینه و عقده گردد حرام است.
امام: تحریر الوسیله، الهبه، مسأله 22.
271- مسأله: مستحب است انسان به بعضی از فرزندان كه دارای خصوصیتی هستند كه باعث اولویت آنها می شوند، بیشتر از دیگران هدیه بدهند. در صورتی كه موجب فتنه یا دشمنی و كینه و عقده نگردد.
امام: مدرك مسأله قبل.
در نتیجه: با توجه به دو مسأله قبل اگر بچه ها با یكدیگر در یك سطح و مرتبه هستند، تفاوت قائل شدن بین آنها مكروه است و اگر بعضی بر دیگران اولویت دارند و یا خصوصیتی خاص دارند، مستحب است به او بیشتر از دیگران هدیه داد. البته اگر موجب فتنه، دشمنی، كینه و یا عقده نگردد. كه در آن صورت به طور كلی تفاوت قائل شدن بین آنها حرام است .
نذر، عهد، قسم
272- مسأله: فرزند واجب نیست در نذر و عهد از پدرش اجازه بگیرد و پدر نیز حق ممانعت از انجام نذر و عهد فرزند را ندارد .
امام: تحریر الوسیله، القول فی النذر، مسأله 3 و استفتائات، ج 2، نذر، سؤال 12.
تبریزی - فاضل - مكارم (46)
273- مسأله: اگر فرزند بدون اجازه پدر قسم بخورد بعید نیست كه قسم او صحیح نباشد، لكن نباید احتیاط را ترك نماید.
امام: توضیح المسائل، مسأله 2673.
تبریزی: توضیح المسائل، مسأله 2682.
بهجت - مكارم (47)
274- مسأله: اگر پدری قرزند را از قسم خوردن نهی نماید قسم او صحیح نیست
امام: توضیح المسائل، مسأله 2672.
بهجت: توضیح المسائل، مسأله 2123.
تبریزی: توضیح المسائل، مسأله 2681.
مكارم: توضیح المسائل، مسأله 2301.
روابط فرهنگی
275 - سؤال: اینجانب پدری دارم كه خوش اخلاق نیست و مغرور و خود پرور می باشد و در حق خانواده خود ظلم روا می دارد و من از وقتی كه به تكلیف رسیده ام در حال مبارزه با پدرم هستم. اگر جوابش را همان موقع در حضور دیگران بدهم كه كار نادرست و ناشایست انجام داده ام و اگر تنها با پدرم صحبت نمایم حرفم را قبول نمی كند و می گوید در مقابل پدرت درشتی نكن. خلاصه نمی دانم چه كنم آیا شما صلاح می دانید كه من این صحبتها را بنمایم یا نه ؟
جواب: حفظ احترام والدین و مراعات ادب و صحبت با آنان لازم است. و در موارد لزوم امر به معروف و نهی از منكر كنید، و اگر مأیوس از تأثیر باشید، تكلیف از شما ساقط است .
امام: كتاب استفتائات، ج 1، ص 488، سؤال 20.
بهجت - تبریزی - فاضل - مكارم: استفتاء.
276- سؤال: فرزند پدری هستم كه هیچ گونه اعتقاد به خدا و پیغمبر و معاد ندارد، مسلماً نماز هم نمی خواند، بلكه در مواردی توهین به آستان قدس خدا و پیامبر می كند و با انقلاب فوق العاده بد است. اخلاق خانوادگی او به خاطر اینكه مادرم و خواهر و برادرانم معتقد به مبانی مذهبی هستند، فوق العاده تند و بدور از عواطف پدری است. من تا آنجا كه توانستم با محبت و رفتار ملایم با پدرم صحبت كرده او را از روشی كه در مقابل خانواده پیش گرفته است نهی كرده ام، اما محبت و طبع ملایم هم در او كارگر نیست.اكنون وضع خانواده آشفته است و هر روز دعوا و ناسزاگویی از طرف پدرم در خانواده شدیدتر شده و من هم با پدرم دعوا كرده و از او قهر نمودم. حال از امام عزیز می خواهم تكلیف اینجانب را نسبت به پدرم كه كافر به همه چیز است روشن كنید.
جواب: از قطع رحم اجتناب كنید و حتی المقدور در هدایت او كوشش نمایید .
امام كتاب استفتائات، ج 1، ص 489، سؤال 21.
277- مسأله: بنابر احتیاط واجب جایز نیست فرزندان در حالی كه پدر و مادر تنها در مكانی هستند بدون اجازه وارد آن مكان بشوند.
امام: عروة الوثقی، نكاح، مسأله 43.
فاضل - مكارم (48)
278- سؤال: آیا پدر و مادر حق دارند بدون اجازه وارد اطاق فرزندان خود بشوند، چه فرزندان به سن بلوغ رسیده باشند چه نرسیده باشند؟
جواب:
مكارم: چنانچه برای مسائل تربیتی، سركشی از فرزندن لازم باشد، این كار اشكال ندارد استفتاء
تبریزی: اگر در اطاق، فرزندان با همسرانشان نباشند، ورود پدر و مادر به اطاق آنها مانعی ندارد. استفتاء.
فاضل: در اوقاتی كه عادتاً لباس خود را در می آورند، استیذان لازم است و در غیر این اوقات لازم نیست. استفتاء.
279- مسأله: اگر فرزندی به همراه همسرش در مكانی تنها باشند، بنا بر احتیاط واجب جایز نیست كه پدر یا مادر بدون اذن وارد آن مكان بشوند.
امام - فاضل - مكارم: عروة الوثقی، نكاح، مسأله 43.
280- سؤال: آیا جایز است پدر و مادر فرزندشان را بدون دلیل و از روی عصبانیت و بی حوصلگی كتك بزند یا حق الناس به گردنشان است؟
جواب: جایز نیست ولی برای تأدیب در حد متعارف كه موجب سرخی و سیاهی و كبودی نشود، جایز است.
امام: استفتاء در كتاب احكام ازدواج، ص 180.
تبریزی با استفاده از توضیح المسائل، مسأله 2819.
281- مسأله: اگر بچه یكی از گناهان كبیره را مرتكب شود، ولیّ و یا مثلاً معلم با اجازه ولیّ، می تواند به قدری كه ادب شود و دیه واجب نشود او را بزند.
تبریزی: توضیح المسائل، مسأله 2819.
282- مسأله: اگر كسی بچه ای را طوری بزند كه دیه واجب شود، دیه مال طفل است و اگر مرده باید به ورثه او بدهند.
تبریزی: توضیح المسائل، مسأله 2820.
283- سؤال: حال اگر خاله كودك، دایی یا عمو یا خواهر یا برادر او، بچه را بزنند آنوقت چه صورتی دارد؟
جواب: جایز نیست مگر با اذن ولی، با همان شرایط، جهت تأدیب.
امام: با استفاده از مدرك سؤال قبل و استفتاء.
تبریزی، با استفاده از مدرك سؤال قبل .
نگهداری و حضانت
مخارج فرزند
نذر - عهد - قسم
والدین و فرزندان
249 - مسأله: واجب است هنگام تولد فرزند، كسانی كه مادر را كمك می كنند( مانند پزشك، پرستار، ماما و...) زن باشند مگر در مقام اضطرار و یا در صورت نبودن زن ؛ البته بودن شوهر، نزد زن در هنگام وضع حمل اشكالی ندارد اگر چه اضطرار هم نباشد .
امام: تحریر الوسیله، القول فی احكام الولاده، مسأله 1.
بهجت - تبریزی - فاضل - مكارم: استفتاء
250- مسأله: ختنه كردن فرزند پسر واجب است و مستحب است در روز هفتم بعد از ولادت باشد، ولی اگر به تأخیر بیفتد اشكالی ندارد و چنانچه تا بعد از بلوغ این كار صورت نگیرد بعد از آن بر خود فرزند واجب خواهد بود برای انجام آن اقدام كنند.
امام: تحریر الوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسأله 4 .
251- مسأله: اگر فرزند مختون (ختنه شده) به دنیا بیاید، واجب نیست او را ختنه كنند.
امام: تحریرالوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسأله 8.
252- مسأله: واجب نیست كسی كه فرزند را ختنه می كند مسلمان باشد، حتی اگر كافر هم باشد، اشكالی ندارد.
امام: تحریرالوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسأله 7.
مستحبات ولادت فرزند
253- مسأله: انجام امور ذیل بعد از تولد فرزند مستحب است:
- شستن فرزند بعد از تولد اگر برایش ضرر نداشته باشد.
- اذان گفتن در گوش راست و اقامه گفتن در گوش چپ فرزند.
- مالیدن آب فرات و تربت سید الشهداء علیه السلام به سقف دهان او.
- نام گذاری او به اسماء زیبا .
- بهتر است از اسمائی باشد كه متضمن عبودیت خداوند باشد مانند: عبدالرحیم، عبدالرحمن، و امثال آن و یا نام پیامبران باشد و بهترین آن محمد است .
- تراشیدن موی سر نوزاد، یك هفته بعد از تولد و هم وزن موها، طلا یا نقره صدقه دادن .
- دادن ولیمه در زمان تولد فرزند و یا چند روز بعد از آن .
- ختنه كردن در روز هفتم .
- دادن ولیمه هنگام ختنه كردن فرزند (البته می توان ولیمه تولد را با ولیمه ختنه در روز هفتم یا چند روز نزدیك به آن، با هم انجام داد).
- تغذیه بچه با شیر مادر.
امام: تحریر الوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسائل 2، 3، و 14 .
254- مسأله: از مستحبات مؤكده برای فرزندان، عقیقه كردن است، چه فرزند پسر باشد چه دختر.
عقیقه كردن یعنی قربانی كردن گاو یا گوسفند یا شتر با توجه به احكام ذیل:
- مستحب است برای پسر حیوان نر، و برای دختر حیوان ماده باشد.
- نمی توان بجای قربانی كردن، پول آن را صدقه داد.
- مستحب است عقیقه در روز هفتم تولد فرزند باشد، اما اگر از روی عذر و یا جهل به مسأله و یا هر دلیل دیگر عقیقه انجام نشد، هر موقع بعد از تولد فرزند می تواند قربانی كند.
- اگر پدر و مادر تا قبل از سن بلوغ برای فرزند عقیقه نكردند فرزند می تواند خودش اقدام به عقیقه كند .
- اگر برای شخصی تا آخر عمر عقیقه نشود، مستحب است بازماندگان او برایش عقیقه كنند.
- مستحب است یك ران یا یك پای حیوان را به قابله فرزند بدهند، اگر چه مستحب است یك چهارم كل حیوان را به قابله بدهند، اگر قابله نبود، مستحب است همان مقدار را به مادر فرزند بدهند تا او آن را صدقه بدهد.
- فرقی نیست كه گوشت را تكه تكه كنند و صدقه بدهند یا او را طبخ كنند، و جمعی از مؤمنین را دعوت كنند از آن غذا بخورند. بهتر است دعوت شدگان كمتر از 10 نفر نباشند ولی هر چه بیشتر باشند بهتر است.
- مستحب است دعوت شوندگان از عقیقه بخورند و سپس برای فرزند دعا كنند.
امام: تحریرالوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسائل 9 و 10.
تغذیه فرزند
255- مسأله: بر مادر واجب نیست كه فرزند خود را شیر بدهد، چه مجانی و چه با اجرت. البته به شرط آنكه تغذیه بچه منحصر در شیر مادر نباشد. بنابراین اگر بتوان بچه را با شیر خشك یا با دایه گرفتن و یا با شیر گاو و گوسفند و مانند آن تغذیه كرد و برای فرزند هم ضرری از این ناحیه نبود، بر مادر واجب نیست فرزند را شیر بدهد.
امام: تحریرالوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسأله 11.
256- مسأله: اگر تغذیه بچه منحصر به شیر مادر باشد (مثلاً شیر دیگران برای او ضرر داشته باشد و یا بدآنها دسترسی نباشد) مادر می تواند برای شیر دادن بچه طلب اجرت نماید و پدر باید از مال خود بچه ( اگر صاحب مال باشد) آن را بدهد ؛ و اگر بچه اموالی نداشت باید خودش بپردازد و اگر او هم نداشت و یا بچه اصلاً پدر نداشت، از پدر بزرگ یا جد پدری او اجرت گرفته می شود؛ و اگر هیچ كدام نبودند و یا برایشان مقدور نبود اجرت را بپردازند، تغذیه بچه به عهده مادر خواهد بود یا مجاناً بچه را شیر بدهد و یا دایه ای را برای او اجیركند ؛ در هر حال نفقه این بچه به عهده مادر خواهد بود.
امام: همان مدرك مسأله قبل .
257- مسأله: در صورت داشتن توانایی و نبودن اضطرار، مادر باید حداقل بیست و یك ماه فرزند را شیر دهد، اگر چه، تغذیه كامل فرزند با شیر مادر، دو سال یعنی 24 ماه است .
امام: تحریر الوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسأله 15 .
تبریزی - مكارم (43)
در نتیجه: جایز نیست مادر و یا هر كسی كه متكفل شیر دادن به فرزند است، كمتر از بیست و یك ماه او را شیر بدهد، ولی اگر توانایی نداشته باشد و یا اضطرار باشد، به اندازه رفع ضرورت، تا آنجا كه برای او امكان دارد، باید فرزند را شیر بدهد.
258- مسأله: در صورتی كه تغذیه بچه منحصر به شیر مادر نباشد، مستحب است بچه به شیر مادر تغذیه شود زیرا شیر او از غیر آن با بركت تر است، مگر اینكه به خاطر بعضی جهات، مانند شرافت و پاكی شخص دیگر، اولویت دیگری اقتضاء شود.
امام: تحریر الوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسأله 14.
تبریزی - مكارم: (44)
نگهداری و حضانت فرزندان
259- مسأله: تا دو سال اول زندگی، نگهداری وتربیت فرزند به عهده مادر است و بعد از آن، تا سن هفت سالگی تربیت و نگهداری پسر به عهده پدر و دختر به عهده مادر می باشد، و بعد از هفت سالگی تا سن بلوغ چه پسر و چه دختر به عهده پدر و بعد از سن بلوغ به عهده خود فرزند است.
امام: تحریرالوسیله، نكاح، القول فی احكام الولاده، مسأله 16.
بهجت - تبریزی - فاضل: (45)
260- مسأله: در ایام سر پرستی هر كدام از پدر و مادر، اگر دیگری خواست بچه اش را ببیند یا اینكه به او چیزی برساند، یا مشكل یا ضرری را از او برطرف كند، و یا اینكه مدتی در كنار هم باشند، دیگری نباید مانع شود.
بهجت: توضیح المسائل، مسأله 1986.
261- مسأله: هر یك از پدر و مادر، اگر قبل از رسیدن نوبت سرپرستی از دنیا برود، حق سرپرستی مخصوص دیگری می شود، نه وصی یا نزدیكان متوفی. و در صورت وفات پدر، اگر مادر ازدواج كند، در حق سرپرستی او تامل است، و احوط رضایت كسی است كه شرعاً بعد از پدر و مادر صاحب حق است .
بهجت: توضیح المسائل، مسأله 1987.
262- مسأله: مخارج فرزندان به عهده پدر است و اگر پدر فقیر بود و یا اصلاً پدر نبود، به عهده پدر پدر و اگر او نیز فقیر بود و یا اصلاً نبود به عهده جد می باشد و اگر هیچكدام نبودند مخارج به عهده مادر بچه است و اگر مادر هم نبود و یا فقیر بود به گونه ای كه نتواند مخارج بچه را بپردازد، به عهده پدر مادر و بعد مادر مادر و بعد پدر بزرگ مادر و به همین ترتیب، می باشد.
امام: تحریر الوسیله، نكاح، القول فی نفقه الاقراب، مسأله 12.
تبریزی: توضیح المسائل، مسأله 2836.
263 - مسأله: وجوب نفقه فرزندان، برای پدر تكلیف است و مخالفت آن معصیت می باشد، لكن دین نمی شود.
امام با استفاده از استفتائات، ج 2،غصب، سؤال 64.
در نتیجه: اگر پدری مخارج چند روز فرزندان را ندهد ویا كمتر از مقدار لازم را بدهد مرتكب گناه شده است ولی آن مقدار را كه نداده بعنوان دین به عهده پدر نمی ماند. لذا فرزند نمی تواند آن را از پدر طلب كند.
264
- مسأله: اگر پدر و مادری نتوانستند مخارج خود را تأمین كنند، نفقه آنان به عهده فرزند است. چه پسر باشد و چه دختر. البته در صورتی كه آنها نیز فقیر نباشند والا به عهده پسر فرزند خواهد بود و اگر امكان نداشت، به عهده دختر فرزند می باشد و به همین ترتیب... و اگر در هر درجه چند فرزند بود نفقه بین آنان تقسیم می شوند.
امام: تحریر الوسیله، نكاح، القول فی نفقه الاقارب، مسأله 12.
تبریزی: توضیح المسائل، مسأله 2835.
بهجت: توضیح المسائل، مسأله 1989.
در نتیجه: اگر پدر و مادری كه نمی توانند مخارج خود را تأمین كنند مثلاً سه فرزند داشته باشند، باید هر سه به نحو مساوی نفقه پدر و مادر را بپردازند. البته در صورتی كه توانایی پرداخت آن را داشته باشند ؛ و اگر یك نفر از آنها توانایی نداشت، تكلیف از او ساقط می گردد و دیگر فرزندان باید نفقه را بپردازند و همین طور است در مراتب بعدی .
265- سؤال: آیا پول تو جیبی كه پدر به فرزند می دهد، رضایت او در طرز خرج كردن فرزند نیز شرط است یا خیر، با توجه به اینكه طرز خرج كردن غیر اسلامی نیست ؟
جواب: اگر پول را به فرزند بخشیده باشد، در خرج كردن آن در راه حلال آزاد است، ولی سعی نماید رضایت پدر را كسب كند.
امام: كتاب استفتائات، ج 2، ص 328، سؤال 7 .
266- مسأله: پدر و مادر می توانند از مواد خوراكی فرزندان بدون اجازه آنان بخورند و همینطور فرزندان می توانند از مواد خوراكی پدر و مادر بخورند به شرط آنكه ندانند كه آنها راضی نیستند، اما لازم نیست بدانند حتماً آنها راضی هستند.
امام: كتاب تحریرالوسیله، اطعمه والاشربه، مسأله 29.
267- مسأله: در مسأله قبل احتیاطاً جایز نیست از مواد خوراكی خاصی كه معمولاً برای بعضی میهمانهای غریبه و مهم نگه می دارند، استفاده كرد. مگر آنكه علم به رضایت صاحب خوراكی داشته باشند.
امام: همان مدرك مسأله قبل .
هدیه به فرزندان
268- سؤال: آیا پدر و مادر می توانند پولی كه برای نوزاد هدیه آورده اند را خرج كنند (در صورتی كه آورنده پول مشخص نكرده باشد این هدیه برای مادر است یا نوزاد)
تبریزی: در صورتی كه مشخص نباشد برای فرزند است یا مادر، می توانند خرج كنند. استفتاء
فاضل: ظاهر این است كه مانعی نداشته باشد ولی احتیاطاً پول مذبور را برای بچه خرج كنند. استفتاء
269- مسأله: اگر پدر چیزی را به فرزندانش ببخشد و آن را به آنها تحویل دهد نمی تواند آن را پس بگیرد.
امام: با استفاده از كتاب استفتائات، ج 2، هبه، سؤال 13.
بهجت: با استفاده از توضیح المسائل، مسائل متفرقه، مسأله 17.
270- مسأله: تفاوت قائل شدن بین فرزندان در هدیه دادن مكروه است. بلكه اگر موجب فتنه یا دشمنی و كینه و عقده گردد حرام است.
امام: تحریر الوسیله، الهبه، مسأله 22.
271- مسأله: مستحب است انسان به بعضی از فرزندان كه دارای خصوصیتی هستند كه باعث اولویت آنها می شوند، بیشتر از دیگران هدیه بدهند. در صورتی كه موجب فتنه یا دشمنی و كینه و عقده نگردد.
امام: مدرك مسأله قبل.
در نتیجه: با توجه به دو مسأله قبل اگر بچه ها با یكدیگر در یك سطح و مرتبه هستند، تفاوت قائل شدن بین آنها مكروه است و اگر بعضی بر دیگران اولویت دارند و یا خصوصیتی خاص دارند، مستحب است به او بیشتر از دیگران هدیه داد. البته اگر موجب فتنه، دشمنی، كینه و یا عقده نگردد. كه در آن صورت به طور كلی تفاوت قائل شدن بین آنها حرام است .
نذر، عهد، قسم
272- مسأله: فرزند واجب نیست در نذر و عهد از پدرش اجازه بگیرد و پدر نیز حق ممانعت از انجام نذر و عهد فرزند را ندارد .
امام: تحریر الوسیله، القول فی النذر، مسأله 3 و استفتائات، ج 2، نذر، سؤال 12.
تبریزی - فاضل - مكارم (46)
273- مسأله: اگر فرزند بدون اجازه پدر قسم بخورد بعید نیست كه قسم او صحیح نباشد، لكن نباید احتیاط را ترك نماید.
امام: توضیح المسائل، مسأله 2673.
تبریزی: توضیح المسائل، مسأله 2682.
بهجت - مكارم (47)
274- مسأله: اگر پدری قرزند را از قسم خوردن نهی نماید قسم او صحیح نیست
امام: توضیح المسائل، مسأله 2672.
بهجت: توضیح المسائل، مسأله 2123.
تبریزی: توضیح المسائل، مسأله 2681.
مكارم: توضیح المسائل، مسأله 2301.
روابط فرهنگی
275 - سؤال: اینجانب پدری دارم كه خوش اخلاق نیست و مغرور و خود پرور می باشد و در حق خانواده خود ظلم روا می دارد و من از وقتی كه به تكلیف رسیده ام در حال مبارزه با پدرم هستم. اگر جوابش را همان موقع در حضور دیگران بدهم كه كار نادرست و ناشایست انجام داده ام و اگر تنها با پدرم صحبت نمایم حرفم را قبول نمی كند و می گوید در مقابل پدرت درشتی نكن. خلاصه نمی دانم چه كنم آیا شما صلاح می دانید كه من این صحبتها را بنمایم یا نه ؟
جواب: حفظ احترام والدین و مراعات ادب و صحبت با آنان لازم است. و در موارد لزوم امر به معروف و نهی از منكر كنید، و اگر مأیوس از تأثیر باشید، تكلیف از شما ساقط است .
امام: كتاب استفتائات، ج 1، ص 488، سؤال 20.
بهجت - تبریزی - فاضل - مكارم: استفتاء.
276- سؤال: فرزند پدری هستم كه هیچ گونه اعتقاد به خدا و پیغمبر و معاد ندارد، مسلماً نماز هم نمی خواند، بلكه در مواردی توهین به آستان قدس خدا و پیامبر می كند و با انقلاب فوق العاده بد است. اخلاق خانوادگی او به خاطر اینكه مادرم و خواهر و برادرانم معتقد به مبانی مذهبی هستند، فوق العاده تند و بدور از عواطف پدری است. من تا آنجا كه توانستم با محبت و رفتار ملایم با پدرم صحبت كرده او را از روشی كه در مقابل خانواده پیش گرفته است نهی كرده ام، اما محبت و طبع ملایم هم در او كارگر نیست.اكنون وضع خانواده آشفته است و هر روز دعوا و ناسزاگویی از طرف پدرم در خانواده شدیدتر شده و من هم با پدرم دعوا كرده و از او قهر نمودم. حال از امام عزیز می خواهم تكلیف اینجانب را نسبت به پدرم كه كافر به همه چیز است روشن كنید.
جواب: از قطع رحم اجتناب كنید و حتی المقدور در هدایت او كوشش نمایید .
امام كتاب استفتائات، ج 1، ص 489، سؤال 21.
277- مسأله: بنابر احتیاط واجب جایز نیست فرزندان در حالی كه پدر و مادر تنها در مكانی هستند بدون اجازه وارد آن مكان بشوند.
امام: عروة الوثقی، نكاح، مسأله 43.
فاضل - مكارم (48)
278- سؤال: آیا پدر و مادر حق دارند بدون اجازه وارد اطاق فرزندان خود بشوند، چه فرزندان به سن بلوغ رسیده باشند چه نرسیده باشند؟
جواب:
مكارم: چنانچه برای مسائل تربیتی، سركشی از فرزندن لازم باشد، این كار اشكال ندارد استفتاء
تبریزی: اگر در اطاق، فرزندان با همسرانشان نباشند، ورود پدر و مادر به اطاق آنها مانعی ندارد. استفتاء.
فاضل: در اوقاتی كه عادتاً لباس خود را در می آورند، استیذان لازم است و در غیر این اوقات لازم نیست. استفتاء.
279- مسأله: اگر فرزندی به همراه همسرش در مكانی تنها باشند، بنا بر احتیاط واجب جایز نیست كه پدر یا مادر بدون اذن وارد آن مكان بشوند.
امام - فاضل - مكارم: عروة الوثقی، نكاح، مسأله 43.
280- سؤال: آیا جایز است پدر و مادر فرزندشان را بدون دلیل و از روی عصبانیت و بی حوصلگی كتك بزند یا حق الناس به گردنشان است؟
جواب: جایز نیست ولی برای تأدیب در حد متعارف كه موجب سرخی و سیاهی و كبودی نشود، جایز است.
امام: استفتاء در كتاب احكام ازدواج، ص 180.
تبریزی با استفاده از توضیح المسائل، مسأله 2819.
281- مسأله: اگر بچه یكی از گناهان كبیره را مرتكب شود، ولیّ و یا مثلاً معلم با اجازه ولیّ، می تواند به قدری كه ادب شود و دیه واجب نشود او را بزند.
تبریزی: توضیح المسائل، مسأله 2819.
282- مسأله: اگر كسی بچه ای را طوری بزند كه دیه واجب شود، دیه مال طفل است و اگر مرده باید به ورثه او بدهند.
تبریزی: توضیح المسائل، مسأله 2820.
283- سؤال: حال اگر خاله كودك، دایی یا عمو یا خواهر یا برادر او، بچه را بزنند آنوقت چه صورتی دارد؟
جواب: جایز نیست مگر با اذن ولی، با همان شرایط، جهت تأدیب.
امام: با استفاده از مدرك سؤال قبل و استفتاء.
تبریزی، با استفاده از مدرك سؤال قبل .